KEPUTUSAN KES TRANSGENDER-SATU PENILAIAN

KEPUTUSAN KES TRANSGENDER-SATU PENILAIAN

Oleh : Mohamed Hanipa Maidin

Mahkamah Rayuan pada 7/11/2014 mengisytiharkan peruntukan enakmen agama Islam Negeri Sembilan yang menghalang lelaki Islam yang berpakaian dan berkelakuan seperti wanita adalah tidak berperlembagaan. Panel tiga hakim diketuai Datuk Mohd Hishamuddin Mohd Yunus berkata seksyen 66 Enakmen Jenayah Syariah melanggar Artikel 5, 8, 9, dan 10 Perlembagaan Persekutuan.

Seksyen 66 memperuntukkan “ mana-mana orang lelaki yang memakai pakaian perempuan atau berlagak seperti perempuan di mana-mana tempat awam adalah melakukan satu kesalahan dan hendaklah apabila disabitkan dikenakan hukuman denda tidak melebihi satu ribu ringgit atau penjara selama tempoh tidak melebihi enam bulan atau kedua-duanya.”

Antara alasan yang diberikan oleh Mahkamah Rayuan adalah Seksyen 66 dirangka untuk mencegah kesan negatif kepada masyarakat, yang antaranya membendung kegiatan homoseksual dan lesbian yang menyebabkan penyebaran HIV.

"Kes ini tidak mempunyai apa-apa kaitan dengan homoseksual. Kes ini mengenai lelaki Islam dengan keadaan perubatan yang dikenali sebagai GID," katanya. GID merujuk kepada Gender Identity Disoder.

Hishamuddin berkata terdapat kesilapan di pihak hakim apabila tidak mengambil kira bukti perubatan yang tidak disangkal di hadapannya. Beliau berkata pihak berkuasa negeri gagal menolak laporan perubatan yang dikemukakan oleh pakar psikiatri Dr Ang Jin Kiat dan pendapat pakar perunding psikiatri Dr Deva Dass.

Hishamuddin berkata mufti negeri memberikan pendapatnya apabila pertikaian dah di bawa ke mahkamah.

"Kami ingin menjelaskan sama ada atau tidak Seksyen 66 selaras dengan ajaran Islam atau tidak bukan satu isu dalam kes ini," katanya.

Para pemohon, Muhammad Juzaili Mohd Khamis, Shukor Jani dan Wan Kay Yusof Wan Ismail yang merupakan wanita transgender ditangkap beberapa kali kerana melanggar enakmen negeri. Mereka akhirnya memfailkan semakan kehakiman untuk mengisytiharkan tidak berperlembagaan sebuah fatwa syariah yang melarang lelaki daripada "memakai pakaian perempuan" atau "menyamar sebagai seorang wanita" di Negeri Sembilan.

Mahkamah Tinggi pada bulan Oktober 2012 memutuskan mereka perlu mematuhi undang-undang kerana mereka Muslim dan dilahirkan lelaki.

Saya ingin memberikan sedikit komentar terhadap keputusan Mahkamah Rayuan tersebut namun harus dinyatakan di sini komen ini bukanlah suatu komen yang terperinci yang menyentuh setiap aspek penghakiman tersebut. Sebaliknya ia lebih bersifat umum dan hanya memfokus intipati penghakiman itu sahaja.

Biarlah saya mulakan begini. Walaupun seksyen 66 Enakmen Jenayah Syariah Negeri Sembilan itu agak jelas iaitu seksyen yang men”jenayah”kan mana-mana orang lelaki yang memakai pakaian perempuan atau berlagak seperti perempuan di mana-mana tempat awam namun fakta kes di hadapan Mahkamah tidak sejelas peruntukkan di seksyen 66 tersebut.

Dengan lain perkataan jika kes seorang yang jelas dilahirkan sebagai seorang lelaki normal dan tidak menghadapi apa apa masalah untuk hidup dan berkelakuan seperti lelaki dalam kehidupannya sehari hari maka tindakan lelaki normal itu memakai pakaian perempuan atau berlagak seperti perempuan di mana-mana tempat awam adalah jelas melanggar seksyen 66 tersebut.

Bagaimanapun apa yang berlaku dalam kes ini adalah Mahkamah berhadapan dengan satu isu di mana meskipun ketiga-tiga pemohon tersebut dilahirkan sebagai seorang lelaki namun mereka telah dibuktikan melalui keterangan perubatan mengidap penyakit yang dikatakan “Gender Identity Disoder” ( GID ) di mana keterangan ini tidak disangkal oleh pihak Jabatan Agama Negeri Sembilan.Dalam keadaan begitu persoalan yang timbul adakah seksyen 66 itu terpakai kepada ketiga-tiga pemohon tersebut ? Atau wajarkah atau adilkah mereka dikenakan apa apa pertuduhan di bawah seksyen 66 tersebut ?

Saya melihat pihak Jabatan Agama Islam hanya melihat dari sudut mereka bertiga dilahirkan sebagai lelaki dan beridentitikan seorang lelaki berdasarkan nama dan identity kelahiran mereka tanpa mengira bahawa mereka mengidap GID. Di situlah , dengan hormat, saya berpendapat mereka tersilap kerana terlalu mudah menangkap dan menghukum mereka bertiga.

Saya berpendapat memandangkan wujudnya bukti perubatan yang tidak disangkal bahawa ketiga tiga pemohon itu mempunyai masalah GID maka tidak wajar mereka didakwa di bawah seksyen 66 kerana wujudnya keraguan pemakaian seksyen 66 ke atas mereka.

Bagaimanapun adakah seksyen 66 tersebut wajar dikatakan bercanggah dengan Artikel Artikel 5, 8, 9, dan 10 Perlembagaan Persekutuan ? Artikel 5 berkaitan dengan tiada mana –mana orang boleh dilucutkan kehidupan ( life ) dan kebebasanya ( liberty ) kecuali menurut undang-undang. Artikel 8 pula menyentuh tentang hak sama rata di sisi undang-undang. Artikel 9 mengenai hak kebebasan bergerak ( freedom of movement ) manakala Artikel 10 berkaitan tiga hak iaitu hak kebebasan bersuara, kebebasan berekspresi dan kebebasan berpersatuan. Dalam kes ini saya percaya ia lebih merujuk kepada kebebasan berekspresi.

Saya berpendapat meskipun Mahkamah Rayuan membuat keputusan yang bagi saya adil dan wajar kepada ketiga-tiga pemohon itu namun saya , dengan hormat, berpendapat keputusan Mahkamah Rayuan yang menyatakan seksyen 66 itu adalah bercanggah dengan Artikel 5, 8, 9 dan 10 Perlembagaan adalah satu kesilapan atas alasan alasan berikut.

Pertamanya seksyen 66 itu bagi saya adalah satu kesalahan jenayah syariah yang dipanggil taazir yang mana ia secara jelas di bawah kuasa Negeri di bawah Jadual Kesembilan Perlembagaan Negeri Sembilan maka seksyen itu adalah satu yang tidak bercanggah dengan Perlembagaan Persekutuan.

Keduanya meskipun GID boleh dihujahkan menghalang seksyen 66 ini terpakai kepada “lelaki” yang tergolong dalam ketegori seperti pemohon-pemohon dalam kes ini ia tidak dengan sendirinya bermakna seksyen ini masih tidak boleh dipakai ke atas kes-kes yang secara jelas merujuk kepada lelaki yang normal dan dengan secara sengaja memakai pakaian perempuan atau berlagak seperti perempuan di mana-mana tempat awam. Jadi saya tidak nampak bagaimanakah seksyen 66 itu dikatakan bercanggah dengan Perlembagaan Persekutuan.

Ketiganya bagi saya Mahkamah perlu membezakan antara tindakan pegawai penguatkuasa Jabatan Agama dan seksyen 66 itu . Bagi saya tindakan penguatkuasa undang-undang yang seharusnya dicabar dan bukannya seksyen 66 itu kerana seksyen 66 itu bagi saya lebih berbentuk umum maka insiden yang spesifik tidak sewajarnya menyebabakan seluruh seksyen 66 dianggap bercanggah dengan Perlembagaan Persekutuan.

Sebagai contoh jika seksyen 66 dikatakan bercanggah dengan Artikel 8 kerana isu perbezaan gender adakah Mahkamah juga akan katakan kes pembahagian faraid juga bercanggah dengan Artikel 8 kerana ia membezakan pembahgian harta pusaka antara lelaki dan perempuan ?

Keempat bagi saya Mahkamah seharusnya memutuskan bahawa seksyen 66 itu tidak bercanggah dengan Perlembagaan sebaliknya tindakan penguatkuasa itu mungkin boleh ditafsirkan bercangah dengan Perlembagaan .

Mengenai kenyataan setengah pihak bahawa Mahkamah Sivil tidak seharusnya terlibat dalam kes ini kerana Artikel 121A Perlembagaan Persekutuan, bagi saya ini hujah yang tidak betul kerana isu di sini bukan isu bidangkuasa tetapi isu adakah sesuatu undang-undang itu bercanggah atau tidak bercanggah dengan Perlembagaan ? Maka ia adalah termasuk dalam bidangkuasa Mahkamah Sivil.

Akhirnya saya rasa berpendapat ketiga –tiga pemohon itu tidak wajar sama sekali ditangkap dan didakwa di bawah seksyen 66 tersebut dan saya bersetuju Mahkamah Rayuan melindungi hak mereka . Namun saya tetap berpendapat alas an Mahkamah Rayuan bahawa seksyen 66 itu bercanggah dengan Perlembagaan Persekutuan adalah sukar untuk dipertahankan.

Kita lihatlah bagaimana Mahkamah Persekutuan melihat isu ini nanti .